YÖKAK Değerlendirme Programları

Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK), Türkiye'deki yükseköğretim kurumlarının kalitesini artırmak ve sürekli iyileştirmeyi sağlamak amacıyla değerlendirme programları yürütmektedir. Bu programlar, eğitim-öğretim, araştırma-geliştirme, yönetim, toplumsal katkı ve diğer önemli süreçleri kapsayarak kurumların kalite standartlarına uygunluğunu değerlendirir.

Yükseköğretim Kalite Kurulu'nun yürüttüğü bazı değerlendirme programları aşağıda yer almaktadır. 

Kurumsal Dış Değerlendirme Programı (KDDP)

Yükseköğretim Kalite Kurulu tarafından yürütülen Kurumsal Dış Değerlendirme Programı, yükseköğretim kurumlarının eğitim-öğretim, araştırma-geliştirme ve yönetim süreçlerini değerlendirme amacını taşımaktadır. Bu program, kurumların Kurumsal Dış Değerlendirme Ölçütleri çerçevesinde incelenmesini ön görmektedir ve yükseköğretim kurumları, en az beş yılda bir kez bu programa katılma zorunluluğuna sahiptir.

Yıllık olarak gerçekleştirilen Kurum İç Değerlendirme Raporları (KİDR), Kurumsal Dış Değerlendirme Programının temelini oluşturmaktadır ve bu raporlar programın uygulanmasını desteklemek amacıyla hazırlanmaktadır. Katılımı onaylanan yükseköğretim kurumları, değerlendirme sürecini yürütecek olan değerlendirme takımı tarafından seçilir ve görevlendirilir. Bu süreç, ön ziyaret ve saha ziyareti olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Ziyaretlerin ardından oluşturulan Kurumsal Geri Bildirim Raporu (KGBR), Yükseköğretim Kalite Kurulu tarafından kamuya açıklanır. 
Kurumsal dış değerlendirme programına tabi tutulan yükseköğretim kurumları, değerlendirme yılından sonraki ikinci yılın başında en erken izleme programına dahil edilir.

İzleme Programı (İP)

Yükseköğretim kurumları, Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından gerçekleştirilen saha ziyaretleri sonucunda özelleştirilmiş Kurumsal Geri Bildirim Raporları ile değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme sürecinin ardından, kurumların faaliyetlerine daha etkili bir şekilde yön vermeleri amaçlanmaktadır.

Kurumsal Dış Değerlendirme Programı kapsamında değerlendirmesi tamamlanan yükseköğretim kurumları, değerlendirme yılını takip eden ikinci yılda İzleme Programı'na dahil edilir. İzleme Programı, kurumların dış değerlendirme sonuçlarına dayalı olarak gelişim süreçlerini değerlendirmeyi hedefler. Bu çerçevede, Kurumsal Geri Bildirim Raporları'nda belirtilen "gelişmeye açık alanlar" üzerine odaklanır ve aynı zamanda kurumun güçlü yönlerinin sürdürülebilirliğini göz önünde bulundurur.

İzleme Programı kapsamında değerlendirilmemiş kurumlar, Kurumsal Akreditasyon Programı (KAP) kapsamına alınmazlar. İzleme süreci, YÖKAK tarafından oluşturulan özel "izleme takımları" aracılığıyla yürütülür. Takımlar, en az iki üyeden oluşur; biri önceki takım başkanlığı görevini üstlenmiş deneyimli bir üye, diğeri ise değerlendirici havuzundan seçilen bir üye veya daha fazlası olabilir. 

Kurumsal Akreditasyon Programı (KAP)

Kurumsal Akreditasyon Programı (KAP), yükseköğretim kurumlarının kalite güvencesi, eğitim-öğretim, araştırma-geliştirme, toplumsal katkı ve yönetim süreçlerini "planlama, uygulama, kontrol etme ve önlem alma" döngüsü çerçevesinde değerlendiren bir dış değerlendirme metodudur. Yükseköğretim Kalite Kurulu tarafından oluşturulan değerlendirme takımları, Kurumsal Dış Değerlendirme ve Akreditasyon Ölçütleri ile Kurumsal Dış Değerlendirme ve Akreditasyon Kılavuzu doğrultusunda hareket eder.

Yıllık olarak belirlenen yükseköğretim kurumları, Yükseköğretim Kurulu (YÖKAK) tarafından seçilir ve bu kurumlar için uygun yapıda değerlendirme takımları oluşturulur. İlgili değerlendirme takımları, iki aşamalı ziyaret (ön ziyaret ve saha ziyareti) gerçekleştirerek, değerlendirme sürecini tamamlar.

Ziyaretlerin ardından değerlendirme takımları, Kurumsal Akreditasyon Raporları (KAR) hazırlarlar ve bu raporlar, YÖKAK tarafından değerlendirilerek akreditasyon kararına ulaşılır. 
YÖKAK, Kurumsal Akreditasyon Programı kapsamında aşağıdaki kararları verebilir:

• Tam Akreditasyon (Beş Yıl Süreyle): Kurumun tüm süreçleri başarıyla değerlendirilmiş ve standartlara uygun olduğu belirlenmiştir.
• Koşullu Akreditasyon (İki Yıl Süreyle): Kurum, belirli koşulları yerine getirmek üzere bir süreliğine akredite edilmiştir. Bu süre içinde belirlenen koşulların karşılanması beklenir.
• Akreditasyonun Reddi Kararı: Kurumun değerlendirme sonucunda belirli standartlara uygun olmadığı ve akreditasyonun reddedildiği bir karar alınmıştır. Bu durumda, kurum, belirli düzeltici önlemleri alarak tekrar değerlendirilmek üzere bir süre beklemek zorundadır.

Ara Değerlendirme Programı (ADP)

Kurumsal Akreditasyon Programı (KAP) kapsamında değerlendirilen ve tam veya koşullu akreditasyon kararı alan yükseköğretim kurumları, bu kararın ardından izleyen ikinci yılda ara değerlendirme sürecine dahil edilir. Ara değerlendirmenin temel hedefi, tam veya koşullu akreditasyon kararı verilen kurumlardaki kalite süreçlerinin gelişimini değerlendirmektir. Bu süreç, tam akreditasyonun devam etmesi, koşullu akreditasyonun tam akreditasyona dönüştürülmesi, koşullu akreditasyonun devam etmesi, koşullu akreditasyonun kaldırılması veya koşullu akreditasyonun devam etmesi şeklinde çeşitli kararlarla sonuçlanabilir.

Ara değerlendirmenin odak noktası, Kurumsal Akreditasyon Raporu (KAR) ve Akreditasyon Karar Mektubu'nda belirtilen "gelişmeye açık alanlar" ile ilgili iyileştirmelerin yapıldığına dair bir değerlendirmeyi içerir. Ayrıca, güçlü yanların sürdürülüp sürdürülmediği de değerlendirilir. Ara değerlendirme süreci, KAP sonucunda verilen akreditasyon kararının türüne göre özel bir yöntemle yürütülür.

Beş yıl tam akreditasyon alan kurumların Kurumsal İzleme Değerlendirme Raporları (KİDR) Kurumsal Dış Değerlendirme ve Akreditasyon Komisyonu tarafından incelenir. Saha ziyaretine ihtiyaç duyulup duyulmadığı belirlenir ve ara değerlendirme kapsamında saha ziyaretinin yapılıp yapılmayacağı Kurul tarafından kararlaştırılır.
Ara değerlendirmenin ikinci yılında, Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından saha ziyareti yapılması kararlaştırılan beş yıl tam akreditasyon alan kurumlar ve iki yıl koşullu akreditasyon alan kurumlar için ara değerlendirme, YÖKAK tarafından oluşturulan özel ara değerlendirme takımları aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu takımlar, en az dört kişiden oluşur; biri daha önce takım başkanlığı yapmış bir üye, diğerleri ise değerlendirici havuzundan seçilen üyelerdir. Ara değerlendirme takımındaki üyelerin, sürece dahil olacakları yükseköğretim kurumu ile çıkar çatışması bulunmaz.

Kaynak: Değerlendirme Programları Kılavuzu Sürüm 3.1.1* (2023)